Ciltte ağrıya ve alışılmadık derecede sıcak ve kırmızı bir görünüme neden olur. Daha hafif vakalarda, çeşitli ev ilaçları güneş yanığının birkaç saat içinde geçmesini sağlayabilir, ancak güneş yanığının tamamen geçmesi günler alabilir.
Güneş yanığına neden olan yoğun UV ışığına tekrar tekrar maruz kalmak, kişinin koyu lekeler ve kuru veya kırışık cilt gibi diğer cilt hasarları geliştirme riskini artırır. Bu aynı zamanda melanom gibi belirli cilt kanseri türlerinin gelişme riskini de artırabilir.
Bireylerin cildini güneşin zararlı ışınlarından koruyarak güneş yanığını ve buna bağlı rahatsızlıkları önlemesi mümkündür. Serin veya bulutlu günlerde bile bu koruma yöntemlerinin uygulanması cilt sağlığı açısından önemlidir.
Güneş yanığına ne sebep olur?
Ultraviyole ışığa çok fazla maruz kalmak güneş yanığına neden olur. Bu UV ışığı doğal olarak güneş ışığından veya güneş lambaları ve bronzlaşma yatakları gibi yapay kaynaklardan kaynaklanabilir.
Melanin, kişinin cildinin dış katmanına normal rengini veren koyu renkli bir pigmenttir. UV ışığına maruz kaldığınızda vücut daha hızlı melanin üreterek kendini korumaya başlar. Bu ekstra melanin cildin koyulaşmasına ve bronzlaşmaya neden olur. Bu bronzlaşma, vücudun güneş yanığını önlemek için UV ışınlarını engellemenin birincil yöntemidir. Ancak bu koruma bir dereceye kadar etkili olabilir. Çok fazla UV ışığı cilt yanıklarına neden olur.
Serin veya bulutlu günlerde de güneş yanığı olmak mümkündür. Kar, kum, su ve diğer açık veya parlak yüzeyler de UV ışınlarını yansıtarak cilt yanıklarına ve güneş yanıklarına neden olabilir.
Açık tenli, mavi gözlü, kızıl veya sarı saçlı olmak vücutta doğal olarak düşük melanin düzeyine işaret eder ve güneş yanığı riskini artırır. Güneşli, sıcak ortamlarda veya çok yüksek rakımlı, atmosferin daha az koruma sağladığı, az gölgeli alanlarda yaşamak, tatil yapmak ve açık havada çalışmak güneş yanığı riskini artırır.
Nemli ve ıslak cilt, kuru cilde göre daha fazla yanma eğilimindedir, bu nedenle cilde su püskürtmek, cildi yıkamak veya yüzmek yanık riskini artırır.
Açık havada vakit geçirirken alkol almak ve kişiyi ışığa duyarlı hale getiren ilaçlar kullanmak yanık olasılığını artırır.
Güneş koruyucu kullanılmadan cildin düzenli olarak güneş lambaları veya solaryum gibi yapay UV kaynaklarına maruz kalması ciltte güneş yanıklarına neden olur.
Güneş yanığını nasıl önleyebilirim?
Serin, bulutlu veya sisli günlerde bile oluşabilecek güneş yanığını önlemek için çeşitli yöntemler mevcuttur. Su, kar, kum gibi açık renkli veya benzeri yansıtıcı yüzeylerin yaygın olduğu yerlerde güneş yanığına karşı özellikle dikkatli olunmalıdır.
10:00-16:00 saatleri arasında uzun süre güneşe maruz kalmamak önemlidir. Güneş ışınları bu saatlerde kuvvetli olduğundan açık hava aktivitelerini diğer saatlerde planlamak faydalı olabilir. Bunun mümkün olmadığı durumlarda direkt güneş ışığında geçirilen süre sınırlandırılmalı, mümkünse gölge bir yerde kalınmalıdır.
Önceden bronzlaşmak güneş yanığı riskini azaltmaz, bu nedenle yapay bronzlaşma için güneş lambaları veya şezlonglar kullanmaktan kaçınmak önemlidir.
Dışarıdayken geniş kenarlı şapka takmak, kollarınızı ve bacaklarınızı koruyacak kıyafetler giymek güneşin zararlı ışınlarına karşı faydalı olacaktır. Koyu renkli giysiler ve sıkı dokunmuş kumaşlar daha fazla koruma sağlar. Bir kumaşın ultraviyole koruma faktörüne yani kumaş etiketlerinde güneş ışığını ne kadar iyi engellediğini gösteren UPF değerine bakarak UPF değeri yüksek olan kıyafetleri tercih etmek daha sağlıklı olacaktır.
Güneşe çıkarken güneş koruyucuyu sık sık ve bol miktarda kullanmak gerekir. Dudak balsamını hem ultraviyole A (UVA) hem de ultraviyole B (UVB) ışınlarına karşı koruma değeri 30 ve üzerinde olan geniş spektrumlu bir güneş kremi ve suya dayanıklı bir güneş kremi ile birlikte uygulamak en etkili sonuçları verecektir.
Bireylerin, dışarı çıkmadan yaklaşık 15 ila 30 dakika önce, giysilerle korunamayan cilt yüzeylerine bol miktarda güneş kremi sürmeleri gerekmektedir. Güneş koruyucular yüzme veya terleme sonrasında her iki saatte bir yenilenmelidir. Eğer böcek kovucu sprey veya yağ da kullanılıyorsa öncelikle güneş koruyucu sürülmelidir. Her ikisini birleştiren ürünlerin etkinliği tıp uzmanları arasında tartışmalıdır. Güneş koruyucu kremlerin ortalama ömrü üç yıldır.
Özellikle bebeklerin ve küçük çocukların güneşten korunması gerekiyor. 6 aydan küçük bebeklerin gölgede veya örtülü tutularak güneşten korunması önerilir. Bunun mümkün olmadığı durumlarda yüze ve ellere en az 15 faktörlü güneş koruyucu uygulanmalıdır. Kremin 6 aydan küçük çocuklarda kullanılması önerilmez. Bebekler ve çocuklar her zaman güneşten uzak tutulmalı, serin tutulmalı ve dehidrasyonu önlemek için dışarı çıkarılmalıdır. Özellikle çocuklarda titanyum dioksit veya çinko oksit gibi fiziksel inhibitörler içeren ürünlerin tercih edilmesi ciltte daha az tahrişe neden olacağı için önemlidir.
Güneş yanığı nasıl tedavi edilir?
Güneş yanığı olan kişilerde yanığın tamamen gelişmesi iki gün, cildin iyileşmeye başlaması ise birkaç gün sürebilir.
Güneş yanığı tedavisi kişinin cildini iyileştirmez ancak amacı ağrıyı, şişliği ve rahatsızlığı azaltmaktır. Evde bakım kişinin semptomlarını kontrol altına almasına ve hafifletmesine yardımcı olmuyorsa veya güneş yanığı çok şiddetliyse doktor ek tedaviler önerebilir veya kişiyi hastaneye yatırabilir.
